Suecka kriza bila je masovni neuspjeh diplomacije koji bi umanjio ugled Britanije u svijetu i ozbiljno narušio odnose s drugim nacijama u godinama koje dolaze.

Koristeći lažni izgovor, Britanija, Francuska i Izrael ujedinile su se invaziju Egipat kako bi otrgli Suecki kanal iz stiska Gamala Abdela Nasera, strastvenog novog predsjednika Egipta.

Kada se tajna zavjera razotkrila, bila je to diplomatska katastrofa koja je pokrenula početak nove ere postkolonijalne politike.

Evo deset činjenica o krizi:

1. Gamal Abdel Nasser je upotrijebio kodnu riječ da zauzme kanal

26. jula 1956., predsjednik Nasser je održao govor u Aleksandriji u kojem je opširno govorio o kanalu – koji je bio otvoren skoro 90 godina – i njegovom tvorcu , Ferdinand de Lesseps.

The Economist procjenjuje da je rekao "de Lesseps" najmanje 13 puta. Ispostavilo se da je "De Lesseps" bila šifra za egipatsku vojsku da započne zauzimanje i nacionalizaciju kanala.

Gamal Abdel Nasser je stupio na dužnost u junu 1956. i brzo je djelovao u zauzimanja kanal.

2. Britanija, Francuska i Izrael imali su različite razloge da žele kraj Nasera

I Britanija i Francuska su bile glavni akcionari kompanije Suecki kanal, ali Francuska je takođe verovala da Naser pomaže alžirskim pobunjenicima koji se bore za nezavisnost.

S druge strane, Izrael je bio bijesan zbog togaNasser nije dopuštao brodove kroz kanal, a njegova vlada je također sponzorirala fedajinske terorističke napade u Izraelu.

3. Dogovorili su se oko tajne invazije

U oktobru 1956., Francuska, Izrael i Britanija su se složile oko Sevrskog protokola: Izrael će izvršiti invaziju, pružajući Britaniji i Francuskoj izmišljeni casus belli invazije kao navodni mirotvorci.

Oni bi zauzeli kanal, navodno da garantuju slobodan prolaz broda.

Premijer Anthony Eden naredio je da se unište svi dokazi o zavjeri, a i on i njegov ministar vanjskih poslova, Selwyn Lloyd, rekao je Donjem domu da "nije postojao prethodni sporazum" sa Izraelom. Ali detalji su procurili, što je izazvalo bijes međunarodne zajednice.

Izraelski vojnici u talasu Sinaja na francuskom avionu koji je prolazio. Kredit: @N03 / Commons.

4. Američki predsjednik Dwight Eisenhower bio je bijesan

"Nikad nisam vidio velike sile da prave tako potpuni nered i zbrku", rekao je tada. “Mislim da su Britanija i Francuska napravile strašnu grešku.”

Eisenhower je želio da bude poznat kao “mirovni” predsjednik i znao je da mu birači neće zahvaliti što ih je uplio u vanjske poslove koje nisu imali direktno link to. Također je bio motiviran antiimperijalističkim stavom.

Pojačavajući njegov skepticizam bio je strah da bi svako britansko i francusko maltretiranje Egipta moglo natjerati Arape, Azijate i Afrikance premakomunistički logor.

Eisenhower.

5. Eisenhower je efektivno zaustavio invaziju

Eisenhower je vršio pritisak na MMF da obustavi hitne zajmove Velikoj Britaniji osim ako ne odustanu od invazije.

Suočen s neizbježnim finansijskim kolapsom, 7. novembra Eden se predao američkim zahtjevima i zaustavio invaziju – sa svojim trupama nasukanim na pola puta niz kanal.

Francuzi su bili ljuti, ali su pristali; njihove trupe su bile pod britanskom komandom.

6. Rusi su glasali sa Amerikancima o rezoluciji UN-a o Kanalu

2. novembra, američka rezolucija kojom se traži prekid vatre usvojena je u UN većinom od 64 prema 5, a SSSR se složio sa SAD.

Sastanak predsjednika Eisenhowera i Nasera u New Yorku, 1960.

7. Kriza je izazvala prvu oružanu mirovnu misiju UN

Nakon što su Britanija i Francuska prihvatile primirje 7. novembra 1956. godine, UN su poslale delegaciju da nadgleda primirje i uspostavi red.

8. Ova mirovna misija dovela je do nadimka grupe, 'plavi šlemovi'

UN su htele da pošalju operativnu grupu sa plavim beretkama, ali nisu imali dovoljno vremena da sastave uniforme. Pa su umjesto toga ofarbali podstavu svojih plastičnih kaciga u plavo.

9. Anthony Eden je otišao na imanje Iana Fleminga Goldeneye da se oporavi

Ubrzo nakon prekida vatre, njegov doktor je Edenu naredio da se odmori i tako je odletiona Jamajku na tri sedmice da se oporavi. Tamo je odseo na prelepom imanju pisca Džejmsa Bonda.

Dao je ostavku 10. januara 1957. godine, sa izveštajem četiri lekara u kojem je stajalo da mu „njegovo zdravlje više neće omogućiti da izdrži teška bremena neodvojiva od kancelarije premijera'. Mnogi vjeruju da je Edenovo oslanjanje na Benzedrine barem djelomično krivo za njegovu iskrivljenu procjenu.

10. Dovela je do značajnih promjena u globalnom vodstvu

Kriza na Sueckom kanalu koštala je Anthonyja Edena njegovog posla i, pokazujući nedostatke Četvrte republike u Francuskoj, ubrzala je dolazak Pete republike Charlesa de Gaullea.

Također je učinilo američku prevlast u svjetskoj politici nedvosmislenom i tako ojačalo odlučnost mnogih Evropljana da stvore ono što je postalo Evropska unija.