Holokaust je bio najintenzivniji, industrijalizirani genocid koji je svijet ikada vidio. U tri godine između 1942. i 1945. nacističko 'Konačno rješenje jevrejskog pitanja' bio je program istrebljenja koji je ubio 6 miliona Jevreja – oko 78% svih Jevreja u okupiranoj Evropi. Ali kako se tako užasan zločin mogao dogoditi u 20. stoljeću – nakon ekstremnog perioda ekonomskog i naučnog napretka?

Srednjovjekovna pozadina

Jevrejski narod je bio protjeran iz svoje domovine Izraela nakon pobune protiv Rimsko carstvo pod Hadrijanom 132 – 135. godine nove ere. Jevrejima je zabranjeno da tamo žive i mnogi su migrirali u Evropu, u ono što je poznato kao jevrejska dijaspora.

Kultura stereotipa, žrtvenog jarca i zlostavljanja Jevreja razvila se tokom vekova evropske istorije, prvobitno zasnovana na ideji njihove odgovornosti za Isusovo ubistvo.

U raznim prilikama srednjovjekovna kraljevstva, uključujući ona u mjestima kao što su Engleska, Njemačka i Španija, nastojala su eksploatirati Židove kroz ciljano oporezivanje, ograničiti njihovo kretanje ili ih potpuno protjerati.

Jedna od vodećih ličnosti u reformaciji, Martin Luther, pozvao je na nasilnu akciju protiv Jevreja sredinom šesnaestog stoljeća, a riječ pogrom postala je sinonim za njihov progon u Rusiji u 19. i 20. stoljeću.

Protjerivanje Jevreja prikazano je u rukopisu Rochester Chronicle,datiran 1355.

Hitler i eugenika u 20. stoljeću

Adolf Hitler je snažno vjerovao u eugeniku, pseudo-naučnu teoriju rasne hijerarhije koja se razvila u kasnijem 19. stoljeću primjenom Darvinistička logika. Pod utjecajem djela Hansa Güntera, on je Arijeve nazivao 'Herrenvolk' (glavna rasa) i težio je uspostavi novog Rajha koji bi sve Nijemce doveo unutar jedne granice.

Protivio se ovoj grupi navodno superiornih Evropljana naroda sa Jevrejima, Romima i Slavenima i na kraju je želeo da stvori arijevski „Lebensraum“ (životni prostor) na račun ovih „Untermenschen“ (podljudi). Istovremeno, ova politika je bila osmišljena da obezbedi Rajhu unutrašnje rezerve nafte koje su mu tako zlokobno nedostajale.

Nacistički uspon na vlast i pokoravanje nemačkih Jevreja

Nasilno probijajući put do vlasti , nacisti su imali uspjeha u propagiranju ideje da su Jevreji krivi za nesreću njemačkog naroda, kao i da su svijet gurnuli u rat od 1914-18. Koncentracioni logori su uspostavljeni još 1933. i Hitler je nastavio da narušava jevrejska prava i ohrabruje SA da napadne i krade Jevreje po svojoj volji.

Najozloglašenija predratna akcija SA protiv Jevreja postala je poznata kao Kristalna noć, kada su razbijani izlozi, spaljivane sinagoge i ubijani Jevreji širom Nemačke. Ovaj čin odmazdeuslijedio je atentat na njemačkog zvaničnika u Parizu od strane poljskog Jevrejina.

Unutrašnjost sinagoge Fasanenstrasse u Berlinu, nakon Kristalne noći.

U januaru 1939. Hitler je proročanski pomenuo dovođenje 'jevrejski problem do njegovog rješenja'. Njemačka osvajanja u Evropi u naredne tri godine dovela su oko 8.000.000 ili više Jevreja pod nacističku vlast. Masakri su se dešavali tokom čitavog ovog perioda, ali ne sa mehaničkom organizacijom koja je trebala doći.

Nacistički zvaničnici, pre svega Reinhard Heydrich, razvili su planove za upravljanje 'jevrejskim pitanjem' od ljeta 1941., a u decembru je Hitler koristio događaje na istočnom frontu i u Pearl Harboru da legitimizira proklamaciju da će Jevreji platiti za sada globalni rat 'svojim životima'.

'Konačno rješenje'

Nacisti su se složili i planirali njihovo 'konačno rješenje' s namjerom da istrijebe sve evropske Jevreje, uključujući one u neutralnim zemljama i Veliku Britaniju, na Vansee konferenciji u januaru 1942. Njihova paklena opsesija ovim zadatkom bila je štetna za ratne napore, međutim, jer eksploatacija kvalifikovane jevrejske radne snage i korišćenje železničke infrastrukture za snabdevanje istočnog fronta bili su ugroženi.

Ciklon B je prvi put testiran u Aušvicu u septembru 1941. i gasne komore su postale centralno mesto za industrijalizovano istrebljenje koje se dogodilo tokom širenja ding mreža smrtilogorima.

4 000 000 Jevreja je već bilo ubijeno do kraja 1942. godine, a intenzitet i efikasnost ubijanja su se nakon toga povećali. To je značilo da je samo dvadeset i pet SS-ovaca, uz pomoć oko 100 ukrajinskih stražara, uspjelo eliminirati 800.000 Jevreja i drugih manjina samo u Treblinki između jula 1942. i avgusta 1943.

Masovna grobnica u Koncentracioni logor Bergen-Belsen, koji se sastoji od tijela koja su pronađena razbacana po cijelom mjestu kada je oslobođen u aprilu 1945.

Iako se brojke mogu samo procijeniti, negdje u regiji od 6.000.000 Jevreja je ubijeno u Holokaustu . Osim toga, treba imati na umu da je preko 5.000.000 sovjetskih zarobljenika i civila; preko 1.000.000 Slovena iz svake Poljske i Jugoslavije; preko 200.000 Roma; oko 70.000 ljudi sa mentalnim i fizičkim hendikepom; i još mnogo hiljada homoseksualaca, religioznih sljedbenika, političkih zatvorenika, boraca otpora i društvenih izopćenika pogubili su nacisti prije kraja rata.