Iako je Zapadni front zapao u ledenu pat poziciju, kako je Veliki rat ušao u posljednje mjesece 1914. godine, Istočni front je nastavio da se brzo mijenja u svojoj prirodi. Značajne armije su nastavile napredovati i povlačiti se; resursi su i dalje bili zaokupljeni na nekoliko ratišta.

Austrijsko napredovanje u Srbiji

Austrougarska preokupacija Srbijom počela je da se isplati do novembra 1914. Ofanziva pod vođstvom Oskara Potioreka, koji je ranije poražen u Srbiji, napredovao je u Srbiji zahvaljujući svojoj artiljeriji i nadmoćnoj brojnosti.

Srbi su pružili izvestan otpor, ali su na invaziju uglavnom odgovorili urednim povlačenjem do reke Kolubare.

Tamo je prethodno bila pripremljena odbrana i 16. novembra 1914. Srbi su obuzdali napad. Ovaj uspjeh je kratko trajao i do 19. novembra Austrijanci su počeli da ih potiskuju s rijeke.

Srpsku artiljeriju zauzele su austrougarske snage pri povlačenju Srba.

Uprkos velikim gubicima, srpski moral je bio relativno dobar i kasnije su mogli da uzvrate. Iako je početni uspeh Potiorekove kampanje bio preokret austrijske sreće u dosadašnjem ratu, Srbija nije bila ključna za značajniji pohod na Istočni front protiv Rusije.

Teški gubici koje su Austrijanci pretrpeli u Srbiji nisu , dakle,predstavljaju efikasnu upotrebu ljudstva u širem strateškom kontekstu rata.

Ludendorffova ofanziva razdvaja Ruse

Dana 18. novembra 1914. Nemci su stigli do Lodža, gde su Rusi, povlačeći se iz neuspele ofanzive, imali utvrdili se. Kada je ruski komandant u Lođu shvatio da ima 250.000 Nemaca naspram samo 150.000 Rusa, pokušao je da naredi povlačenje.

Povlačenje je odbio veliki knez Nikola, carev ujak i glavni komandant Ruske snage. Kako bi se suprotstavili Ludendorffovom guranju prema Lodžu, Rusi su stoga morali odvratiti ogroman broj ljudi od svoje planirane invazije na Njemačku. Nedugo nakon što su stigla ova pojačanja počela je bitka kod Lodža.

Grtve u bici koja je uslijedila bile su čak 90.000 samo među Rusima, a još 35.000 Nijemaca ubijeno, ranjeno ili zarobljeno. Ove brojke su pogoršane užasnim zimskim uslovima.

Bitka se pokazala neuvjerljivom. Njemački komandant Paul von Hindenburg kasnije je sažeo bizarnu prirodu borbe:

U svojim brzim promjenama od napada do odbrane, zavoja u omotač, probijanja do probijanja, ova borba otkriva najzbunjujuću sliku o obje strane. Slika koja je po svojoj sve većoj žestini nadmašila sve bitke koje su se ranije vodile na istočnom frontu.

NaknadnoRusi su se povukli na drugi odbrambeni položaj bliže Varšavi.

Njemački vojnici u Lođu, decembar 1914. Zasluge: Bundesarchiv / Commons.

Divizije u njemačkoj Vrhovnoj komandi

Bitka za Łódź je također rezultirala time da je Paul von Hindenburg unaprijeđen u feldmaršala – nagradu za njegovu ulogu u sprječavanju ruske invazije na Njemačku.

Ovo unapređenje je bilo dio mreže  političkih planova i ličnih osveta na najvišim nivoima njemačke vojske.

Von Falkenhayn je rekao kancelarki Bethmann-Hollweg 18. novembra da se rat ne može dobiti i da se istočni front mora zatvoriti kako bi se osigurala pobjeda na zapadu. Bethmann-Hollweg je međutim insistirao da pobjeda u kojoj je Rusija ostala velika sila nije bila pobjeda.

Ludendorff je bio naklonjen Betman-Hollwegovom argumentu i predložio je da se umjesto toga okonča rat na Zapadnom frontu i zamijeni Falkenhayn.

Kancelar nije imao ovlasti da sam zamijeni vrhovnog komandanta, međutim, ta moć je bila na Kajzeru koji je odbio da se pridržava plana jer nije vjerovao Ludendorffu.

Paul von Hinderburg (lijevo), Kaiser Wilhelm II i Erich Ludendorff (desno). Pred kraj rata, Kajzer se sve više udaljavao od vojnih poslova, ali je i dalje zadržao konačnu vlast unutar nemačke vrhovne komande.

Ovo je bilo toliko frustrirajuće da je GrandAdmiral von Tirpitz i princ von Bülow razmatrali su proglašenje Kajzera ludim u kom slučaju bi kontrola prešla na von Hindenburga kao najvišu ličnost u vojsci. Naravno, to nikada nije išlo naprijed i rat na dva fronta se nastavio.